ULUSLARARASI KURUMLARBirleşmiş MilletlerBirleşmiş Milletler Örgütü ya da kısaca Birleşmiş Milletler (BM), 24 Ekim1945'te kurulmuş dünyabarışını, güvenliğini korumak ve uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş global bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası İlişkilerde, kuvvet kullanılmasını ilk olarak evrensel düzeyde yasaklayan ilk antlaşmaBirleşmiş Milletler Atlaşması'dır.
Örgütün, kurulduğu yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibariyle üyeliği kaldırılan Vatikan ve değiştirilen Çin Halk Cumhuriyeti son katılan üye Karadağ dahil 192'ye ulaşmıştır. Örgütün yönetimi New York'ta bulunan genel merkezinden yürütülür ve üye ülkelerle her yıl düzenli olarak yapılan toplantılar yine bu genel merkezde gerçekleştirilir. Örgüt yapısal olarak idari bölümlere ayrılmıştır; Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yönetim Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet Divanı. Örgütün en göz önündeki merciisi Genel Sekreterdir. Birleşmiş Milletler fikri ilk olarak, II. Dünya Savaşı'nın bitiminde savaşın galibi ülkeler tarafından, ülkeler arasındaki anlaşmazlığı ortadan kaldırarak ileride meydana gelebilecek ve kendi güvenliklerini tehdit edebilecek bir savaşın önüne geçebilmek amacıyla ortaya atılmıştır. Örgüt yapısının halen bu amacı koruduğunu BM Güvenlik Konseyi'nin varlığı ve çalışmalarıyla ortaya koymustur. Güvenlik Konseyi on beş ülkeden oluşmakta olup,bu üyelerden beşi daimi üye statüsündedir ve mutlak veto yetkisine sahiptir. Bu ülkeler ABD, Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Fransa'dır. Güvenlik Konseyinin karar alabilmesi için 9/15 oranı gerekli olup, daimi üyelerden birisini aksi yönde oy kullanmaması gereklidir. BM içtihatlarına göre Güvenlik Konseyi karar alırken veto yetkisine sahip üyelerden biri veya birkaçının oylamaya katılmaması bu üyelerin kararı veto ettiği anlamına gelmemektedir. Ayrıca daimi üyelerin çekimser kalmaları da aynı sonucu vermektedir. Nato (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün kısaltılmış adı. NATO’nun kuruluş amacı, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle, doğudaki Sovyetler Birliği’nin askeri gücüne karşı bir güç birliği sağlamaktı.
NATO, 4 Nisan 1949 tarihinde, Amerika Birleşik Devletleri’nin Washington kentinde, ABD, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollânda, İngiltere, İtalya, İzlânda, Kanada, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz’in katılımıyla, 12 ülke arasında imzalanarak kurulmuştur. Türkiye ve Yunanistan NATO’ya 1952′de, Almanya 1955′te, İspanya da 1982′de katılmıştır. NATO’nun yönetim birimi Kuzey Atlantik Konseyi’dir. Merkezi Belçika’nın başkenti Brüksel’de olan topluluk, üye ülkelerin bakanları düzeyinde yılda bir kere, üye ülkelerin temsilcileri düzeyinde haftada bir kere toplanır. Topluluğun başkanı genel sekreterdir. Üye ülkeler kendi ordularıyla NATO’nun askeri gücüne kaynak oluşturmaktadır. Askeri Komite, örgütün askeri gücüne ait plân ve projelerini yürütmektedir. NATO’nun ekonomik ve siyasi sorunlarla ilgilenen komiteleri de bulunmaktadır. NATO, barışın ve huzurun korunması ve üye ülkelerin güvenliğini sağlamak amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Avrupa BirliğiAvrupa Birliği ya da kısaca AB, yirmi yedi üye ülkeden oluşan ve toprakları büyük ölçüde Avrupa kıtasında bulunan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir. 1992 yılında, Avrupa Birliği Antlaşması olarak da bilinen Maastricht Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi sonucu, var olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'na yeni görev ve sorumluluk alanları yüklenmesiyle kurulmuştur. Yaklaşık 500 milyonluk nüfusuyla Avrupa Birliği, dünyanın nominal gayrisafi yurtiçi hasılasının %30'luk bölümünü oluşturur.
Avrupa Birliği, tüm üye ülkeleri bağlayan standart yasalar aracılığıyla, insan, eşya, hizmet ve sermaye dolaşımı özgürlüklerini kapsayan bir ortak pazar (tek pazar) geliştirmiştir. Birlik içinde tarım, balıkçılık ve bölgesel kalkınma politikalarından oluşan ortak bir ticaret politikası izlenir.Birliğe üye ülkelerin on beşi, avro adıyla anılan ortak para birimini kullanmaya başlamıştır. Avrupa Birliği, üye ülkelerini Dünya Ticaret Örgütü'nde, G8 zirvelerinde ve Birleşmiş Milletler'de temsil ederek dış politikalarında da rol oynamaktadır. Birliğin yirmi yedi üyesinden yirmi biri NATO'nun da üyesidir. Schengen Antlaşması uyarınca birlik üyesi ülkeler arasında pasaport kontrolünün kaldırılmasının da arasında bulunduğu pek çok adlî konu ve içişileri düzenlemelerinde Avrupa Birliği'nin payı bulunur. Avrupa Birliği, devletlerarası ve çokuluslu bir oluşumdur. Birlik içinde kimi konularda devletlerarası anlaşma ve fikir birliği gerekir. Ancak belirli durumlarda uluslarüstü yönetim organları, üyelerin anlaşması olmaksızın da karara varabilir. Avrupa Birliği'nin bu tip haklara sahip önemli yönetim birimleri Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği Konseyi, Liderler Zirvesi, Avrupa Adalet Divanı ve Avrupa Merkez Bankası'dır. Parlamentoyu, Avrupa Birliği vatandaşları beş yılda bir oylama yöntemiyle seçerler. Avrupa Birliği'nin temelleri 1951 yılında, altı ülkenin katılımıyla oluşturulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'na ve 1957Roma Antlaşması'na dayanmaktadır. O dönemden bu yana, birlik yeni üyelerin katılımlarıyla boyut olarak büyümüş; var olan yetkilerine yeni görev ve sorumluluk alanları ekleyerek de gücünü arttırmıştır. Üye devletler Aralık 2007'de, birliğin bugüne dek yaptığı antlaşmalar ile yasal yapısını güncellemek ve iyileştirmek amacıyla Lizbon Antlaşması imzalanmıştır. Lizbon Antlaşması'nın onaylanma ve işleme girme sürecinin 2008 yılı içinde olması öngörülmüşse de İrlanda'da, antlaşmanın onaylanması için yapılan halkoylamasının ilk etapta olumsuz sonuçlanması kabul sürecini geciktirmiştir. İslam Konferansı ÖrgütüMüslüman ülkeler arasında dayanışma ve işbirliğini geliştirmek amacıyla İslam Konferansları düzenlenmesi düşüncesi Suudi Arabistan Kralı’nın 1966 yılında "İslam Birliği" sloganı, daha sonra Fas Kralı’nın 1969 yılında "İslam Dayanışması" fikrini atmasıyla somutlaşmış, bazı Arap devletleri ise Arap Zirve Konferansları düzenlenmesini tercih ettiklerini açıklamışlardır.
İslam dünyasını ilgilendiren gelişmelerin yoğunlaşması, bu bağlamda Kudüs’te El Aksa Mescidi’nin yakılması üzerine, Suudi Arabistan ve Fas Kralı'nın girişimleri sonucunda 22-25 Eylül 1969 tarihlerinde Rabat'ta Birinci İslam Zirve Konferansı toplanmıştır. Türkiye, Zirve’ye Dışişleri Bakanı başkanlığında bir heyetle katılmıştır. 1970 yılında Karaçi'de gerçekleştirilen İkinci İslam Dışişleri Bakanları Konferansında Örgüt’e bir Genel Sekreter atanmış, 1972 yılında Cidde'de yapılan Üçüncü İslam Dışişleri Bakanları Konferansında ise, ‘‘İslam Konferansı Şartı’’ kabul edilmiştir. İKÖ'nün merkezi Cidde'dedir. Halen 57 ülkesi bulunmaktadır. KKTC dahil, 5 ülke de ‘‘gözlemci’’ statüsündedir. Her İslam ülkesi Örgüte üye olabilmektedir. Yeni üye kabulü üye ülkelerin 2/3 çoğunluğunun onayıyla gerçekleşebilmektedir. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği TeşkilatıAvrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), "Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı" (AGİK) adı altında 1970'li yılların başında soğuk savaş koşullarındaki Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son verilmesi, güvenlik ve istikrarın sağlanması ve katılan devletler arasinda bu amaca yönelik işbirliğinin geliştirilmesi düşüncesiyle kurulmuş teşkilattır.
AGİT’in görevi doğu ve batı arasında çok taraflı bir müzakere ve diyalog forumu olarak belirlenmiştir. 1975’den 1990’a kadar AGİT, yeni yükümlülüklerin ele alındığı ve uygulamaların gözden geçirildiği bir dizi konferans ve toplantılar şeklinde devam etmiştir. 1990 yılında yapılan Paris Zirvesi soğuk savaş sonrası dönemde ortaya çıkan tehlikeleri karşılamayı amaçlayan bir kurumsallaşmanın başlangıcını işaret etmiştir. Avrupa’da güvenlik ve istikrar , 1950’lerin ortasından itibaren Doğu Bloku tarafindan ortaya atilan bir fikirdir. Almanya’nin bölünmüşlüğü ve Berlin sorunu soğuk savaş döneminde Avrupa’nın sınırlarını yasalaştırma girişimine neden olmuştur. Bu çerçevede 1955’lerde Varşova Paktı tarafından yapılan Avrupa güvenliği anlaşma önerisi Batılılar tarafından kabul edilmemiştir. Doğu Blokunun bu yöndeki önerileri 1970’lerin başında ABD ile SSCB arasında imzalanan SALT 1 Andlaşması ve Batı Almanya’nın, Polonya ve Çekoslovakya ile olan Doğu sınırlarını tanıması ve Doğu Almanya ile ilişkiye girmeyi kabul etmesi sonucu meydana gelen yumuşama ortamı ile değer kazanmaya başlamıştır. Bu koşullarda Batı Avrupa güvenliği konusunda görüşmelere girişmeyi kabul etmiştir. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı, 15 Ocak 1973 tarihinde Helsinki’de çalışmalarına başlamıştır. İki yılı aşkın bir süre devam eden konferans 1 Ağustos 1975’de Helsinki Nihai Senedi ’nin 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından Devlet ve Hükümet Başkanları düzeyinde imzalanmasıyla sonuçlanmıştır. Gelişen 8 Ülke - D8D-8’in kurulmasına yönelik olarak atılan ilk adımı, Türkiye'nin daveti üzerine İran, Pakistan, Bangladeş, Malezya, Endonezya, Mısır ve Nijerya'nın katılımıyla 22 Ekim 1996 tarihinde İstanbul'da düzenlenen "Kalkınmada İşbirliği Konferansı" oluşturmuştur. Bu konferansın ardından gerçekleştirilen hazırlık çalışmaları mahiyetindeki üç Komisyon ve iki Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısını müteakip, 15 Haziran 1997 tarihinde İstanbul'da yapılan Devlet/Hükümet Başkanları Zirvesi ile D-8 resmen kurulmuştur.
İstanbul Zirvesi’nde, D-8’in yapısına ve çalışma yöntemine ilişkin olarak bir Bakanlar Konseyi Belgesi kabul edilmiştir. Bu belgeye göre, D-8; Zirve, Konsey ve Komisyon’dan oluşan üç ana organı bulunan ve faaliyetlerinde gerekli eşgüdümü sağlamak üzere İstanbul’da tesis edilen bir İcra Direktörlüğü’ne haiz bir yapıya kavuşturulmuştur. 1997 yılında D-8 İcra Direktörü olarak atanan Emekli Büyükelçi Ayhan Kamel, 2006 yılına kadar bu görevi üstlenmiştir. Mayıs 2006’da yapılan D-8 9. Bakanlar Konseyi Toplantısı’nda, İcra Direktörlüğü Genel Sekreterliğe dönüştürülmüş; Sekretarya’ya Endonezya tarafından Genel Sekreter, İran tarafından Direktör ve ülkemizden ise İktisatçı ataması yapılmıştır. Şimdiye kadar 7 Zirve, 13 Bakanlar Konseyi, 28 Komisyon Toplantısı ve çok sayıda teknik düzeyde toplantı düzenlenmiştir. Son D-8 Zirvesi (7. Zirve), 13. Bakanlar Konseyi ve 28. Komisyon Toplantıları ile birlikte 4-8 Temmuz 2010 tarihlerinde Abuja’da (Nijerya) yapılmıştır. Bir sonraki Zirve’nin Pakistan’da, 14. Bakanlar Konseyi ve 29. Komisyon Toplantıları’nın ise Nijerya’da yapılmasına karar verilmiştir. Amaç, ilkeler ve politikalar D-8 üyelerinin hepsi aynı zamanda İKÖ üyesi olup, yine İKÖ içinde teknolojik ve ekonomik kalkınma düzeyleri, ticari potansiyelleri ve nüfusları itibariyle önde gelen ülkeler arasında yer almaktadırlar. Güney-Güney diyalogu çerçevesinde gelişme yolundaki ülkeler arasında oluşturulan işbirliği örneklerinden biri olan D-8, üye ülkeler arasında ekonomik ve ticari işbirliğinin geliştirilmesine yönelik bir oluşumdur. D-8’in amacı kalkınma yolundaki ülkelerin dünya ekonomisi içindeki konumlarını iyileştirmek, ticari ilişkilerini çeşitlendirmek ve ticaret alanında üye ülkelere yeni imkanlar yaratmak, uluslararası seviyede karar verme mekanizmalarına güçlü biçimde katılımlarını sağlamak ve halklarının yaşam seviyesini yükseltmektir. İlkeleri ve kapsadığı coğrafi alan itibariyle bölgesel olmaktan çok küresel bir oluşum özelliğine sahip olan D-8’e üyelik, yukarıda kayıtlı amaç ve ilkelere bağlı tüm gelişme yolundaki ülkelere açıktır. D-8 çerçevesinde işbirliği esas itibariyle sektörel bazda yürütülmektedir. Türkiye sanayi, sağlık ve çevre; Bangladeş kırsal kalkınma; Endonezya yoksullukla mücadele ve insan kaynakları; İran bilim ve teknoloji; Malezya finans, bankacılık ve özelleştirme; Mısır ticaret; Nijerya enerji; Pakistan ise tarım ve balıkçılık alanındaki işbirliği çalışmalarını koordine etmektedir. D-8 Web Sitesi (http://developing8.org) Ekonomik Kalkınma Ve İş Birliği Örgütü1948 yılında Marshall Plânı çerçevesinde Avrupa ülkelerinin ekonomisini kalkındırmak ve aralarında iş birliğini sağlamak amacıyla oluşturulan örgüt. Aynı yıl Türkiye de bu örgüte üye oldu. Örgütün başlıca görevleri arasında, ticaret sınırlandırmalarını kaldırmaya yardımcı olmak, kıt kaynakları paylaştırmak ve ortak çıkarları gözetmek sıralanabilir.
1961 yılında Avrupa dışı (ABD, Kanada gibi) ülkelerin katılımıyla OEEC’nin yerini OECD (Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü) aldı. IMF (International Monetary Fund)International Monetary Fund, yani Uluslar Arası Para Fonu’nun kısaltılmış adıdır. 1944 yılında Bretton Woods’ta kurulmuştur. Merkezi Washington D.C.’de bulunan örgüt, Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşudur. Kuruluş amacı, uluslar arası parasal iş birliğini sağlamak, döviz kurlarına istikrar sağlamak ve ödemeler dengesini sağlamakta güçlük çeken ülkelere kredi vermektir. Dünya devletlerinin birçoğu bu örgüte üyedir. Yılda bir kez toplanırlar. Üye olan devletler, ekonomik gücüne göre bir kota payı yatırır ve o devletin oy kullanma hakkı bu kotaya göre belirlenir. Buna göre IMF’nin politikası, en zengin üye devletler olan ABD, Japonya, Almanya, Büyük Britanya ve Fransa tarafından saptanmaktadır. IMF’nin yönetim kurulu, en büyük kotaya sahip olan bu beş devletin 5 daimi temsilcisiyle iki yıl için seçilen 16 üyeden oluşur.
IMF’ye üye olan devletler, ulusal paralarının döviz kurlarını düzenli olarak ayarlamayı kabul ederler. Ayrıca uluslar arası parasal işlemlerde altının rolünü azaltmayı, örgütü güçlendirmeyi kabul etmiş sayılırlar. IMF, üye devletlerin parasal konularda yetkili organlarıyla sürekli ilişki hâlindedir. Bu nedenle parasal sorunlarla ilgili etkin bir danışmanlık, araştırma ve istatiksel bilgi merkezidir. IMF ayrıca üye devletlerin yapacakları devalüasyon üstünde gözetim yapma hakkına sahiptir. IMF istediği takdirde, üye ülkelere uzmanlar gönderebilir. Türkiye, IMF’ye 14 Şubat 1947 tarihinde üye olmuştur. Uluslar Arası Af Örgütü
| ULUSLARARASI BELGELERİNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİAVRUPA SOSYAL ŞARTIİnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Korumaya dair Avrupa SözleşmesiEkonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası SözleşmesiSoykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması SözleşmesiKadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Tasfiye edilmesine dair SözleşmeHer Türlü Irk Ayrımcılığının Tasfiye edilmesine dair Uluslararası SözleşmeKadınların Siyasal Haklarına dair SözleşmeUlusal Azınlıkların Korunması için Çerçeve SözleşmeKadınlara Karşı Şiddetin Tasfiye edilmesine dair BildiriDin ve İnanca Dayanan Her Türlü Hoşgörüsüzlüğün ve Ayrımcılığın Tasfiye edilmesine dair BildiriÖzürlü Kişilerin Haklarına dair BildiriBilimsel ve Teknolojik İlerlemelerin, Barışın ve İnsanlığın Yararına Kullanılmasına dair BildiriHalkların Barış Hakkına dair BildiriÖzgürlüğünden Yoksun Bırakılan Küçüklerin Korunması için Birleşmiş Milletler KurallarıYargı Bağımsızlığına dair Temel PrensiplerSavcıların Rolüne dair YönergeAvukatların Rolüne dair Temel Prensipler (Havana Kuralları)Kanun Adamları için TalimatnameHerkesin İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlıkdışı veya Onur kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Korunmasına dair BildiriKişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesine Seçmeli ProtokolMahpusların Islahı için Asgari Standart Kurallar |